«آبباریکه برجام» را حفظ کنیم؛ نه تخریب
موضوع برجام همچنان داغ است. چه به فرموده رهبر معظم انقلاب آن را آتش بزنیم یا نزنیم. به نظر همه مقامات و کارشناسان کشور، ماندن در برجام پرفایدهتر از خروج از آن است. حاشیههای آنهم همچنان ادامه دارد و گاهی ترکشهای دلواپسان به تیم مذاکرهکننده هستهای میخورد؛ ادامهدار و بدون توقف. برای شنیدن مواضعی تازه
موضوع برجام همچنان داغ است. چه به فرموده رهبر معظم انقلاب آن را آتش بزنیم یا نزنیم. به نظر همه مقامات و کارشناسان کشور، ماندن در برجام پرفایدهتر از خروج از آن است. حاشیههای آنهم همچنان ادامه دارد و گاهی ترکشهای دلواپسان به تیم مذاکرهکننده هستهای میخورد؛ ادامهدار و بدون توقف. برای شنیدن مواضعی تازه در رابطه با برجام و آثار آن پای صحبتهای یک دیپلمات نشستیم و پرسشهایی را با او مطرح کردیم. با حمیدرضا آصفی دیپلمات و سخنگوی وزارت امور خارجه در دوران اصلاحات به گفتوگو پرداختیم که باحوصله به پرسشهای «آرمان» پاسخ داد. آصفی معتقد است دیگر توقف در برجام به مصلحت نیست و باید راههای دیگر تعامل با جهان را امتحان کرد. بهشدت معتقد به تحکیم روابط ایران با همسایگانش است و از غفلت چندساله از همسایگان انتقاد داشت. «برجام» کلیدواژه مصاحبه با این دیپلمات بود که اعتقاد داشت افراط و تفریطها روی برجام، به این توافق آسیب وارد کرد. از پیشنهاد مطرحشده درباره مذاکره توسط ترامپ پرسیدیم که در شرایط فعلی آن را زیانبار قلمداد کرد. متن کامل گفتوگوی «آرمان» با حمیدرضا آصفی در ادامه آمده است که میخوانید.
چند روز قبل محمدجواد ظریف در کسوت وزیر امور خارجه براتی چندمین بار به مجلس فراخوانده شد تا به سؤالات کریمی قدوسی که گرایش خاص سیاسی دارد، پاسخ دهد و طی آن فیلمی از اعضای تیم مذاکرهکننده هستهای کشور پخش شد که ابهاماتی داشت. این جلسه و پرسش و پاسخهای مطرحشده در این جلسه را چگونه ارزیابی میکنید و اینگونه رویکردها را در شرایط فعلی کشور چه جایگاهی دارد؟
تصور میکنم خیلی نباید در برجام متوقف ماند. برجام یک حادثهای بود که با بداخلاقی آمریکا دچار چالش شد. به نظرم نگاه افراطی و تفریطی به این قرارداد در داخل کشور، خطاست. این نگاه تفریطی و افراطی از ابتدا وجود داشت. در برجام، طرفین مذاکره از ۲ منتهاالیه به این موضوع نگاه کردند و درنهایت منجر به این شد که گرایشات مختلف سیاسی از آن بهعنوان بهانهای برای کوبیدن و محکوم کردن هم استفاده کنند که این کار از ابتدا خطا بود. برجام تصمیمی بود که «نظام» گرفت و آنچه اتفاق افتاد با همه ضعفها و کاستیهایش، درمجموع مثبت بود. برجام ایراداتی داشت اما بالاخره توانست شرایط بهتری را در عرصه بینالمللی برای ایران فراهم آورد. گشایشها و شرایط مثبتی را هم در برخی حوزهها ایجاد کرد که حتی منتقدین داخلی برجام هم به آن معترف هستند و نمیتوانند فرایندهای مثبت آن را منکر شوند. ضعفهایی هم داشته است که منتقدین، بخشی از آن را میدانند، موضع میگیرند و از بخشهایی هم آگاهی ندارند؛ اما بههرحال دستاوردی برای نظام بود و شرایط مثبتی را برای کشور به وجود آورد؛ که این یک واقعیت است؛ اما اکنون دیگر زمان آن نیست که برجام را وسط بگذاریم و له یا علیه آن صحبت کنیم؛ برجام تمام شد.
با این حال دیگر نمیتوان به طرفین برجام منهای آمریکا، امیدی داشت؟
آمریکا با بداخلاقی بدعهدی از برجام خارج شد، اروپا نشان داده که توان حفظ آن را ندارد. قبلاً هم گفتهام که اروپاییها حداقل اراده را برای حفظ برجام دارند. در این شرایط در داخل کشور باید با همدلی و همبستگی ملی پیش برویم و برنامههای خود را اجرا کنیم.
یعنی ایران باید به دنبال راهکاری دیگر برود و بهطور کل از این رویداد قطع امید کنیم؟
بله؛ باید دنبال مسائل دیگر رفت. حقیقت این است که برجام آن زمانی هم که سرپا بود، خیلی شکننده و ظریف بود. برجام دیگر انتظارات ایران را برآورده نخواهد کرد. آمریکا با تهدید، بداخلاقی، فشار به کشورها و شرکتهای مختلف باعث شده ریسک حفظ برجام برای کشورهای اروپایی زیاد شود. اروپایی هم قلبا با آمریکایی همراه هستند. به هر ترتیب این وضعیت برجام است. البته باید همین آبباریکه را حفظ کنیم. باید سعی کرد آمریکا منزوی شود و نباید کاری کنیم که آنها سوءاستفاده کنند و دستاویزی برای حمله یا فشار بیشتر به ایران داشته باشند. باید به ماندگاری همین برجامی که الآن مانده با گفتوگو، تبادلنظر، نشستها و فرستادن هیئتهای مختلف امید داشت و ادامه داد؛ اما اینکه قرار باشد یک اتفاق عجیبوغریبی در برجام به نفع ایران شکل بگیرد، ممکن نیست البته از ابتدا هم اینگونه بود. بنده در مصاحبههای قبلی هم و در روز اول خروج ترامپ از برجام هم اشاره کردم که اتفاق خاصی برای ما نخواهد افتاد.
همین تحلیل جنابعالی را بهنوعی مقام معظم رهبری در دیدار با رئیسجمهوری و اعضای دولت بیان فرمودند مبنی بر اینکه از ایشان پرسیدهاند «چرا برجام را آتش نمیزنید؟» و رهبری هم اشاره داشتند ممکن است برجام همچنان منافع ملی ایران را برآورده کند. پس لازم بود بر تعهد خود باقی بمانیم.
بله منافع حداقلی را داشت. به نظرم مواضعی که رهبر انقلاب داشتند و حرکتهایی که جمهوری اسلامی ایران و دولت و مجموعه حاکمیت داشت، درست و معقول بود. ما هوشمندانه عمل کردیم. حال برجام چه آتش بگیرد و چه نگیرد، همین است که میبینیم. لذا با همین رویکرد باید به سمت بهبود و گسترش روابط با همسایگانمان برویم، چند سالی است که از موضوع تعمیق روابط با همسایگانمان غفلت شده است. به داخل و شرایط داخلی کشور باید بپردازیم و اصلاح ساختاری را در حوزههای مختلف انجام دهیم. اکثر اقتصاددانان معتقدند که تأثیر تحریمها بر اقتصاد کشور، نهایتاً ۲۵ درصد است. مشکلات ما داخلی و مربوط عملکردها و مدیریت کشور است. گزارشی میخواندم نوشته بود تعداد خودروهای لوکس پورشه در ایران بیشتر از کل پورشههای موجود در خاورمیانه است. خوب اینگونه آمار در شرایط فعلی اقتصادی کشور معنی ندارد. شرایط کشور سخت است این واقعیتی است. البته شرایط سختتر از این را هم تجربه کردهایم. ما در زمان جنگ روزی ۱۷۰ هزار بشکه نفت به قرار بشکهای ۷ دلار میفروختیم. پس این شرایط را داشتهایم و دیدیم و کشور را اداره کردیم. علت این بود که مردم به مسئولان خود اعتماد داشتند و همراه همدل باهم بودند و حرف مسئولان را گوش میدادند و میپذیرفتند؛ اما اکنون مردم میبینند که مسئولان بهگونهای دیگر عمل میکنند. باید اعتماد عمومی را به وجود آورد و در این جهت گام نهاد. مشکلات کشور درونی است؛ باید به سوء مدیریتها و برخی غفلتها رسیدگی شود. همه اشکالات هم به دولت برنمیگردد. همانقدر دولت نقش دارد که مجلس هم نقش دارد و دخیل است. باید قوانینی که در مجلس به تصویب میرسد، جدیتر و منطبق بر شرایط امروز کشور باشد.
در اردیبهشتماه جاری شاهد بودیم آقای ترامپ از برجام خارج شد، ۲ ماه بعد از آن، بحث مذاکره با ایران را مطرح کرد و بهنوعی سیاست یکی به نعل و یکی به میخ را اجرا کرد. برخی صاحبنظران معتقدند این رفتارهای ترامپ مصرف داخلی دارد و بههرحال او به فکر پیروزی در انتخابات کنگره در آبان ماه جاری است. شما این مواضع را چطور ارزیابی میکنید؟
ترامپ چند هدف را دنبال میکند، یک هدف را شما بیان کردید که پیروزی حزب جمهوریخواه در انتخابات کنگره است. از سویی سیاست او درباره کره شمالی شکست خورد، در چند موضوع دیگر همچنین شد. بحث بعدی این است که ترامپ دچار بحران هویت شده است و میخواهد برای خود یک پیشینه و سابقهای بسازد که نمیشود. هرچه از این موضع دربیاید و تلاش کند که حلوفصل شود، رفتارهای زشت گذشته او رو میشود که بازگو کردن آن چندان اخلاقی نیست. لذا ترامپ در خلأ هویت زندگی میکند. موضوع بعدی ایجاد شفاف در جامعه ایران است. برخی تصور میکنند پیش کشیدن بحث مذاکره با ایران، نوعی ایجاد جنگ روانی است؛ خیر. هدف او خیلی فراتر از جنگ روانی است. ترامپ قصد دارد جامعه ایران را به دودسته موافق و مخالف مذاکره تقسیم کند و با ایجاد شکاف به اهداف خود برسد. بنده اظهارنظرهای فعالان سیاسی هر دو جناح را که نگاه میکنم، اشخاص و چهرههای مطرح اصولگرا و اصلاحطلب معتقدند که مذاکره در این شرایط به مصلحت کشور نیست؛ یعنی آقای ترامپ نتوانست بین گرایشهای مختلف سیاسی و فکری ایران، شکافی که مدنظرش بود را ایجاد کند. موضوع بعدی بهپای میز مذاکره کشاندن ایران است که ترامپ بهشدت دنبال این است تا بتواند پس از یک یا چند دور مذاکره، بگوید که به نتیجه نرسیدیم و آن را متوقف کند و طبیعی است که مذاکره در این شرایط به نتیجه نخواهد رسید زیرا آمریکاییها هدف مذاکره را پیششرط مذاکره گذاشتهاند. مشخص است نتیجهای حاصل نخواهد شد. او با هدف به شکست کشاندن مذاکرات، قدم پیش گذاشته تا ایران را تحقیر کند. گاهی اوقات مذاکرات بیسرانجام نتایج بدتری از درگیری دارد. اینها سیاستهایی است که ترامپ به دنبال آن است. به نظرم هیچ آدم خوشبین و خوشباوری نمیتواند از مذاکره با ترامپ تضمین مثبتی بدهد که نتیجه کار روشن خواهد بود؛ بنابراین وقتی شرایط اینگونه است، از طرف ایران مذاکره منتفی است. آقای ترامپ هم به هر حیله و هر راهی میخواهد ایران را پای میز مذاکره بکشاند و بگوید من موفق به این کار شدم. مذاکره با ایران برای ترامپ حیثیتی یا به قول بچههای جنوب شهر قضیه ناموسی شده است.
برخی کارشناسان معتقدند که به دلیل وجود مشکلات اقتصادی در کشور، ایران در موضع ضعف قرار دارد و اکثر نیروهای دو طیف سیاسی کشور هم به همین علت مذاکره در این شرایط را به صلاح نمیدانند. اگر اقتصاد کشور ثباتی داشت و این مشکلات و التهابات چندماهه اخیر را نداشتیم، میشد با لحاظ برخی مسائل بهپای میز مذاکره رفت؟
بحث اقتصادی و وجود مشکلات این حوزه، تنها یکی از فاکتورهاست و چند فاکتور دیگر وجود دارد که باید تأمین شود. بهطورکلی اگر ایران در موضع قدرت و قوت باشد میتواند از غرب و آمریکا امتیاز بگیرد. اصلاً چرا برجام به سرانجام رسید و موفقیت هرچند نسبیای حاصل شد؟ چون کشور در موضع قوت قرار داشت. سانترفیوژ داشتیم، در منطقه حرف اول را میزدیم که البته الآن هم همینطور است، غنیسازی ایران به اوج خود رسیده بود. غربیها اذعان داشتند که ایران فاصله کمی تا رسیدن به بمب اتمی دارد. البته جمهوری اسلامی ایران مواضع خود در این زمینه را بارها بهطور شفاف بیان کرده بود و به تأسی از فتوای رهبر معظم انقلاب، ایران دنبال بمب اتمی نبوده و نیست، اما غرب چنین تصوری را داشت؛ یعنی بهاندازهای کشور ما در موضع قوت قرار داشت و توانمند بود که آقای جان کری بیش از ۲۰ روز با پایشکسته پای میز مذاکره آمد و حاضر به ترک مذاکرات نشد چون آمریکا به توافق برجام احتیاج داشت یعنی اگر ایران مذاکرات را کمی طولانیتر میکرد، امتیازات بیشتری میگرفت البته همان موقع هم میشد از طرفهای غربی، امتیازات بیشتری گرفت که به دلایلی نشد. شرایط داخلی هم به سمتی پیش رفت که باید مذاکرات هر چه زودتر به نتیجه میرسید. همانطور که اقتدار داخلی ایران باعث شد در برجام به توافق برسیم و امتیاز بگیریم، اگر بخواهیم یکزمان دیگری مجدداً با غرب یا آمریکا مذاکره کنیم، باید بهجایی برسیم و شرایط بهگونهای باشد که غربیها از به نتیجه نرسیدن مذاکرات نگران باشند. اگر روزی آمریکا و یا غرب از به خاطر اقتدار ایران از به نتیجه نرسیدن مذاکرات نگران شوند، آن زمان بهترین وقت مذاکره است؛ اما اکنون با آن زمان فاصله زیادی داریم.
در مراسم تشییعجنازه سناتور جمهوریخواه جان مککین مشاهده شد، چهرههای شاخص هر دو حزب مطرح ایالاتمتحده، کلینتونها، بوش پسر، اوباما، نانسی پلوسی و دیگران حضور داشتند. آیا میتوان این حضور فراجناحی را یک اعلام موضع و تجمع مخالفان آقای ترامپ دانست؟ با توجه به اینکه مککین جمهوریخواه، از مخالفان ترامپ بود؟
بنده این مراسم یا تصاویر حضور افراد نامبرده را ندیدم؛ اما تصور میکنم این رفتارها بیشتر شبیه یک شو است. آمریکاییها هم نشان دادهاند شومنهای خوبی هستند و استاد برگزاری شو بوده و هستند. آنها بهخوبی بلد هستند که عدهای را سر کار بگذارند و انصافاً هم در این کار خبره هستند. زیاد نباید به این کارها توجه کرد اما فارغ از چگونگی برگزاری مراسم ختم مککین، موقعیت آقای ترامپ چندان مناسب نیست که این موضوع را بر اساس اخبار عرض میکنم. در سنا هر دو حزب تقریباً برابرند. در کنگره وضعیت جمهوریخواهان فرق میکند و موضع ترامپ در بین اعضای کنگره آمریکا ضعیفتر است. حال باید منتظر ماند و دید که نتیجه انتخابات نوامبر به چه شکل پیش خواهد رفت.
طی روزهای آتی قرار است نشست سهجانبهای در تهران با حضرت آقایان روحانی، پوتین و اردوغان برگزار شود. این نشستها را میتوان در همان راستا ارزیابی کرد و بهنوعی در جهت تقویت سیاست نگاه به شرق دانست؟
البته این نشست درباره موضوع سوریه و آینده این کشور است و از سلسله نشستهای بین ایران، روسیه و ترکیه دراینباره است که چند بار به انجام رسیده است؛ اما وقتی چنین نشستهایی انجام میشود؛ حال پیرامون سوریه یا هر موضوع دیگری، طبیعی است که روابط را در ابعاد مختلفی گسترش میدهد و حتماً مباحث دیگری هم فیمابین مطرحشده و رایزنی میشود. اکنون شاهد هستیم که ائتلافها و گرایشهای مختلفی در منطقه به وجود آمده است؛ یعنی از این گرایشها که میتوان به آن نگاه جدیتری داشت در این زمینه فعالتر بود، ائتلاف و همکاری محور ایران، ترکیه، عراق، سوریه و روسیه است و در حلقه بعدی و بیرونیتر همچین و هند قرار دارند. پاکستان مطرح است که اکنون شرایط این کشور هم بهگونهای است که میتواند همکاریهای بیشتری با ایران داشته باشد و همکاریها بهسرعت گسترش یابد. این پیوندها و ائتلافها در منطقه بهطورقطع در بلندمدت هم به نفع ایران است، هم به نفع کشورهای منطقه و درنهایت به نفع صلح جهانی خواهد بود.
سیاستها و مواضع آقای اردوغان رئیسجمهوری ترکیه فراز و نشیبهای زیادی داشته است. مواضع جدید اردوغان و رویکرد مثبت وی نسبت به تهران را چگونه ارزیابی میکنید و آیا میتوان به او اعتماد داشت؟
اشتباه آقای اردوغان این بود که در ابتدای بحران سوریه تصور میکرد دولت بشار اسد سقوط خواهد کرد. بنا بر همین تحلیل مواضع سختی گرفت. از سویی نسبت به روابطش با آمریکا و کشورهای اروپایی سوء محاسبه داشت و تحلیلهای غلطی انجام داد. بیشازحد فکر میکرد که غربیها از مواضعش حمایت کرده و همراه خواهند شد. تحولی در ترکیه به وجود آمد و آنهم حادثه کودتا بود که ایران به بهترین وجه از اردوغان حمایت کرد و کنار او بود. این مسئله باعث شد وی توجهش نسبت به ایران بیشتر شود و رفتارش تغییر کند. موضوع دیگر رفتارهای آمریکا و اروپاییها نسبت به اردوغان بود که او را هوشیارتر کرد؛ و موضوع بعدی ماندگار شدن آقای بشار در سوریه و تحولات جدید این کشور بود که موجب شد که اردوغان مواضعش نسبت به ایران تعدیل شود و در پی اتخاذ سیاستهای جدیدی باشد.
برچسب ها :اروپا ، امریکا ، برجام ، ترامپ ، حمیدرضا آصفی
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰