احمدی‌نژاد بدون «روتوش»؛ نگاهی به مصاحبه او با رادیوفردا

سبزواریان، موسی‌الرضا وثوق:

مصاحبه محمود احمدی‌نژاد با رادیوفردا، فارغ از واکنش‌ها به رسانه‌ای که او با آن گفت‌وگو کرده، یادآور این واقعیت است که احمدی‌نژادِ امروز، تفاوت‌ جدی‌ای با احمدی‌نژاد سال‌های ۸۴ تا ۹۲ ندارد.

۷ سال از پایان عمر دولت آقای احمدی‌نژاد می‌گذرد؛ در این سال‌ها، احمدی‌نژاد در مقاطعی، با اظهار نظرهایی جنجال‌برانگیز خود را به صدر اخبار کشانده؛ با این وجود، مصاحبه اخیر او با رادیوفردا از جهاتی، با دیگر مصاحبه‌های او به‌خصوص در ماه‌های اخیر متفاوت است. 

از آخرین دفعاتی که احمدی‌نژاد پیش از این مصاحبه، خود را بر سر زبان‌ها انداخت، مصاحبه‌اش با یک خبرنگار حوزه موسیقی بود؛ اظهارات او در آن مصاحبه از این جهت جنجال‌برانگیز شده بود که برای بسیاری از مخاطبان به نظر می‌رسید او «حرف‌های جدیدی» می‌زند؛ از آن جمله، زمزمه آهنگ‌هایی سیاسی اجتماعی که دست‌کم تلقی می‌شد اساساً در اعتراض به نتایج سیاست‌های احمدی‌نژاد خوانده شده‌ بودند.

این سیاست، پیش‌تر نیز در دیگر عملیات‌های رسانه‌ای او دنبال شده بود؛ مثلاً در مصاحبه‌ای که از درگیری‌ها در منطقه و جهان انتقاد می‌کرد؛ آن گفته‌ها نیز برای بخش‌هایی از جامعه که مناقشات ایران در حوزه سیاست خارجی را در دوره او به یاد داشتند عجیب تلقی شده بود. (اگرچه احتمالاً این بخش از جامعه، تغییر مواضع خارجی او در سال‌های پایانی مسئولیتش را به یاد نداشته‌اند.)

هرچه بود، به نظر می‌رسد سیاست رسانه‌ای احمدی‌نژاد برای «حرف‌های جدید» زدن و اظهار نظرهایی که خاطرات تلخ دوران او را از ذهن طیف‌هایی از جامعه که مخالف او بودند از میان می‌بُرد یا کمرنگ می‌کرد، تا حدودی در تغییر موضعِ آن گروه‌ها نتیجه‌بخش بوده است.

در واقع، گروه‌هایی از جامعه که در زمان ریاست‌جمهوری‌ احمدی‌نژاد نسبت به او موضع مثبتی نداشته‌اند، در ۷ سالی که او از عرصه قدرت فاصله گرفته، کمابیش به بازگشت او به قدرت رضایت داده‌اند. این چرخش، احتمالاً تحت تاثیر نابسامانی اقتصادی در دولت دوم حسن روحانی صورت گرفته که همزمان شده با اظهار نظرهای انتقادی و جنجالی رئیس دولت سابق.

به نظر می‌رسد گروه‌هایی که در این سال‌ها موضع خود را نسبت به محمود احمدی‌نژاد تغییر داده‌اند – و نه کسانی‌که اساساً در زمان ریاست‌جمهوری او نیز حامی رئیس‌جمهور وقت بوده‌اند و امروز کماکان به حمایت خود ادامه می‌دهند – الزاماً خود را در چارچوب‌بندی‌های متعارف سیاسی تعریف نمی‌کنند یا به بیان ساده‌تر، الزاماً «سیاسی» نیستند؛ اما به هرحال، نمی‌توان وجود این طیف را در کشور انکار کرد؛ طیفی که معتقدند راه حل مشکلات کشور، بازگشت به احمدی‌نژاد است؛ یا به این دلیل که گمان می‌کنند از بسیاری مواضع او مطلع نبوده‌اند و در نتیجه‌ فکر می‌کنند به اشتباه، نسبت به او موضع انتقادی گرفته‌اند، یا به این دلیل ساده که زمان، گذشته و آن‌ها با تشدید مشکلات کشور در دولت روحانی، گلایه‌های خود از احمدی‌نژاد در زمان ریاست‌جمهوری‌اش را از یاد برده‌اند.

اگر در این باره، فرض شود «گذشت زمان» کمک زیادی به ترمیم چهره سیاسی احمدی‌نژاد در میان طیف‌هایی کرده که در زمان ریاست‌جمهوری‌اش موضع مثبتی نسبت به او نداشتند، به نظر می‌رسد مصاحبه اخیر او با رادیوفردا، نمونه مناسبی برای یادآوری این واقعیت به همان طیف‌ها است که احمدی‌نژاد امروز با احمدی‌نژاد سال‌های ۸۴ تا ۹۲ «تفاوت عمده‌ای» ندارد (فارغ از قضاوت در این باره که هرکدام از این چهره‌ها چقدر قابل قبول هستند).

چرا مصاحبه اخیر احمدی‌نژاد مهم است؟

مصاحبه محمود احمدی‌نژاد با رادیوفردا از این جهت جالب توجه است که او بر خلاف مصاحبه‌هایی که «حرف‌های جدید» او در آن‌ها برای جامعه جلب توجه می‌کرد، در این گفت‌وگو، به نوعی چهره‌ خود را در سال‌های مسئولیتش در پاستور یادآوری می‌کند؛ در واقع، یا کم‌تر برای ارائه چهره‌ای متفاوت از خود کوشیده و یا تلاشش برای این امر، چندان موفقیت‌آمیز نبوده.

مثلاً نحوه برخورد او با سؤالات خبرنگاری که با او مصاحبه می‌کند یا شیوه پاسخ‌گویی‌اش به او، جمله معروف «من از شما سؤال می‌پرسم» رئیس دولت‌های نهم و دهم را یادآوری می‌کند که استفاده از آن در مصاحبه‌ها و نشست‌های خبری‌اش بسیار برجسته شده بود؛ در واقع، مصاحبه جدید او، از جمله این انتقاد دیرینه منتقدان احمدی‌نژاد درباره او را یادآوری می‌کند که می‌گفتند او سؤال را با سؤال جواب می‌دهد.

نمونه‌ای دیگر، پاسخ‌گویی او به سؤالاتی است که به نظر می‌رسد جواب واضح دادن به آن‌ها، برای او «مسئولیت» تولید می‌کند؛ از آن جمله، در پاسخ به این پرسش که چرا در زمان ریاست‌جمهوری‌اش، خبرنگارانی را به نشست خبری‌اش در نیویورک دعوت نمی‌کرده، مسئولیت را نه حتی به گردن نهادهایی در ایران به جز دولت، که به گردن «مسئولان سازمان ملل» می‌اندازد و می‌گوید شاید آن‌ها با خبرنگار مصاحبه‌کننده خصومت شخصی داشته‌اند (فارغ از این‌که اساساً این اقدام او در گزینش رسانه‌ها قابل دفاع بوده یا نه).

در همین زمینه، او همین‌طور حاضر نمی‌شود به این سؤال که کدام نتیجه را در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا ترجیح می‌دهد پاسخ دهد و ترجیح می‌دهد به‌جای پاسخ به این سؤال مشخص – که لابد برای او مسئولیت‌آفرین است – وارد درگیری لفظی با مصاحبه‌کننده شود؛ اگرچه، نهایتاً می‌گوید نتیجه انتخابات آمریکا در هر صورت تفاوت خاصی برای او ندارد؛ در همان ابتدا نیز به محض طرح این پرسش، به‌جای جواب‌دادن، از خبرنگار می‌پرسد: «برای شما فرقی می‌کنه؟»

همه این‌ها، یادآور همان چهره از محمود احمدی‌نژاد است که مخالفانش در سال‌های ۸۴ تا ۹۲ از او به یاد داشتند؛ چهره‌ای که اگرچه حالا برخی مخالفان پیشینش گمان می‌کنند تغییر کرده یا آن را «فراموش کرده‌اند»؛ موضوعی که مصاحبه اخیر او با یادآوری چهره‌اش در سال‌های مسئولیتش، آن را رد می‌کند.

در واقع، می‌توان گفت رئیس دولت‌های نهم و دهم به‌رغم تلاش‌های چندساله‌اش برای القای چهره‌ای ترمیم‌شده از خود در رسانه‌ها، در مصاحبه اخیر خود با چهره‌ای «بدون روتوش» ظاهر شد؛ چهره همان احمدی‌نژاد سال‌های ۸۴ تا ۹۲. موضوعی که شاید او را با ادامه سیاست ترمیم یا ارائه چهره‌ای متحول از خود با مشکل روبرو کند.