هنرِ آزاد

در میان مشهورترین اینفلوئنسرهای اینستاگرامی، نام سه نفر سبزواری به چشم می‌خورد: حسن ریوندی، محسن ایزی و مصطفی آزاد.

این روزها خبر کنسرت «خنده روی آب» حسن ریوندی حسابی خبرساز شده، اما در این مطلب می‌خواهیم به دیگر نام مشهور این لیست یعنی «مصطفی آزاد» بپردازیم.

به نظرم، می‌توانیم به صورت خاص، او را «هنرمند» بدانیم. در واقع بسیاری از کسانی که به لطف شبکه‌های مجازی شهرت عمومی به دست آورده‌اند، در واقع دارای استعداد و هنر خاصی نیستند، بلکه وضعیتِ جامعه و میزانِ زیادی از «شانس» آن‌ها را به شهرتی رسانده که موجِ این شهرت به تدریج هم فروکش می‌کند. هنرمندان اما، شهرتشان را از اندیشه، ساختارِ هنری و همّتشان به دست می‌آورند و هرچند مقولۀ شانس و اقبال در هم در موفقیتشان مؤثر است، اما بندۀ آن نیستند.

آزاد، هنرمندی بود که ابتدا با چند کلیپ بی‌داستان و بی‌ساختار ـ که صرفاً به دلیل استفاده از لهجۀ سبزواری جنبۀ طنز به آن داده شده بود ـ اندکی مشهور شد. در مرحلۀ بعد به بازسازی لطیفه‌ها و جوک‌های قدیمی روی آورد و آن‌ها را در قالب‌های اینستاگرامی به شکل ویدیو ساخت. تا این مرحله تفاوت خاصی با دیگر همتایان خود نداشت، هرچند در بسترِ عوام‌پسندِ اینستاگرامی به شدّت مورد اقبال افکار عمومی در کل کشور واقع شد. طوری که بعضی‌ها نام سبزوار را در کنارِ نامِ او به یاد می‌آوردند.

در جایی از این مسیر اما، مصطفی آزاد از موج‌سواری بر روی علایق سطحیِ مخاطبان دست برداشت و راهی متفاوت را در طنز پیمود. به تدریج آثاری ساخت که دیگر ویترینی نبودند، بلکه او توانست بخشی از رنج‌ها و دردهای مردم را در روایت‌هایی کوتاه به شوخی خنده‌داری تبدیل کند. این رویۀ جدید مدتی است به خلقی هنرمندانه انجامیده است به شکلی که بسیاری از کلیپ‌های جدیدِ مصطفی آزاد به صورتِ جدی از جنبه‌های داستانی، فنی و طنز قابل تحلیل، تفسیر و بحث هستند.

او که بازیگری خارق‌العاده است و به لطف همین بازیِ قوی توانسته بود ضعفِ داستان، طنز، محتوا و روایتِ کلیپ‌های قدیمی‌اش را بپوشاند، این هفته‌ها ساختاری جدید را پی گرفته است: قاب‌های ثابت، روایتِ تک‌شخصیتی و متکی به بازیِ خودش، سوژه‌های روز از موضوعات موردِ رنجِ مردم و روایتی ظاهراً ساده اما دارای پیچِ داستانی.

به طورِ مثال، کلیپِ او در مورد کاهشِ عمدیِ سرعت اینترنت که به شدت هم مورد توجه و بازنشر رسانه‌ها واقع شد یا روایتِ تماسِ تلفنیِ نمایندۀ اینستاگرام و صحبت طنزآمیزِ استادنۀ او در زبانِ انگلیسیِ دست‌وپا شکسته، همچنین طعن و طنز او در مورد آمارِ پیوستگانِ به روبیکا، نمونه‌های مشخصی از این رویه هستند.

راهِ هنر از راهِ «مغازه‌دارانی با ویترینِ هنر» جداست و رشدِ این هنرمندِ سبزواری در مسیرِ جدیدش، می‌تواند او را به هنرمندی ماندگار و صاحبِ سبک در طنزِ زمانۀ ما تبدیل کند.