یک اتفاق مهم

علی ششتمدی

بالاخره بعد از سال‌ها انتظار و فراز و نشیبِ فراوان، کتاب تاریخ بیهق، اثر یکی از مهم‌ترین مفاخرِ این دیار یعنی ابوالحسن بیهقی، معروف به ابن فندق، با تصحیحِ جدید منتشر شد. این تصحیح را عضو هیئت‌علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسیِ مشهد، سلمان ساکت انجام داده است.

کتاب که به دستم رسید، از ظاهر ساده و رنگ آبیِ آسمانیِ جلد، حس مهربانی و محبت گرفتم. دکتر ساکت را به‌واسطۀ همایش‌های بزرگداشت بیهقی می‌شناختم، در همان ظاهر کتاب، حس محبت و مهربانیِ شخصیتِ واقعی ایشان منتقل می‌شد. در اوج خستگی از یک روزِ پرکار، تصمیم به تورقی کوتاه گرفتم و با خودم گفتم: نگاهی به بعضی صفحاتش بیندازم!
نکتۀ جالب اما این که بود وقتی به خود آمدم دیدم ۱۰۵ صفحۀ اول کتاب را شامل مقدمه و توضیحات مؤلف، کامل خوانده‌ام! تمایلی هم به زمین گذاشتن کتاب، با وجود خستگی ندارم! عجیب است، کتابی که نه یک رمان یا مجموعه‌ای داستانی، بلکه یک کتاب تاریخی (از نوع محلی) کلاسیک است، چطور می‌تواند تا این حد لذتِ مطالعه ایجاد کند؟

یادم افتاد به شیرین‌سخنی و کلام جذاب، آرام، متقن و علمیِ دکتر ساکت. کسی که جمله‌ای را خارج از چهارچوب و دیسیپلین خاصِ خود نمی‌گوید. نثرِ مقدمه و توضیحِ مبسوط کتاب، از جنسِ شیرینیِ کلامِ خود ایشان بود.

بخش اعجاب‌انگیزِ دیگر، توضیح و حواشیِ پانویس خود تاریخ بیهق است که مطالعۀ آن را برای افراد غیرمتخصص نیز آسان و لذت‌بخش کرده است. دیگر ویژگیِ مهم در تصحیحِ خوب، فهرست‌های مختلفی است که دربارۀ واژه‌های موجود در کتاب ارائه می‌شود. این تصحیحِ جدید، فهرست‌هایی دارد مفصل و دقیق که به‌تنهایی می‌تواند ساعت‌ها خواننده را مشغول لذت بردن از اطلاعاتی کند که تاریخ بیهق، هزار سال پیش در مورد کلمات ارائه داده است. فهرست، اعلام، مکان‌ها، انسان و …

مثلاً شما اگر واژۀ کیذور یا مثلاً خاندان علوی را اگر در فهرست بجویید، به‌راحتی می‌توانید موارد تکرار آن در کتاب را بیابید!
در این چند روز، حسابی سرگرم این سندِ تاریخیِ محلی هستم که مؤلفش، مهم‌ترین مفاخر سرزمینِ بیهق است و آرامگاهش در چندصدمتری محل زندگی‌ام قرار دارد. پیشنهاد می‌کنم به‌هیچ‌وجه رونمایی و خود این کتاب را از دست ندهید.