حق تحصیل برای «همه»

لایحه برخورداری از حق تحصیل همگان در دوره‌های آموزش عالی با هدف حل مشکل «دانشجویان ستاره‌دار» عصر یکشنبه در جلسه هیئت‌وزیران به تصویب رسید. سرنوشت این لایحه می‌تواند سرنوشت دانشجویانی را که به سبب فعالیت‌های دانشجویی از حق تحصیل محروم می‌شدند، به گونه دیگری رقم بزند.

با تصویب هیئت‌وزیران لایحه الحاق یک تبصره به ماده ۵ قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور، مصوب سال ۹۲ تدوین شد که به‌موجب این اصلاحیه حق آموزش جزو حقوق اساسی افراد است و هیچ‌کس را نمی‌توان به عذری غیر از «عدم صلاحیت علمی مقرر» از آموزش در مقاطع مختلف تحصیلی محروم کرد. در برخورداری از حق آموزش در مقاطع تحصیلی افراد دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری به جرائم سازمان‌یافته، قاچاق انسان، محاربه و جاسوسی مستثنا هستند.

این لایحه سوم مردادماه توسط معاونت حقوقی و پیگیری این معاونت پیشنهاد شد. در همه این سال‌ها موضوع دانشجویان ستاره‌دار در فصل انتخابات برجسته می‌شد و باز در پیچ‌وخم‌های فراموشی وعده‌ها گم می‌شد. باید دید که این لایحه در مجلس شورای اسلامی بالاخره می‌تواند از فشارها بر دانشجویان برای فعالیت در قالب تشکل‌های صنفی دانشجویی بکاهد و این گره کور را بعد از سال‌ها باز کند. خردادماه سال ۹۲ بود که در جریان مناظره‌های انتخاباتی و انتساب ستاره‌دار کردن دانشجویان به این یا آن جناح سیاسی، روابط عمومی وزارت علوم دولت دهم توضیح داد: «در کنار اسم برخی پذیرفته‌شدگان آزمون‌های تحصیلات تکمیلی برای رفع نقص مستندات پرونده یا استعلامات از مراجع ذی‌ربط، علامتی درج می‌شود که این موضوع طی سه دهه قبل و در همه دولت‌ها بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۶۳ وجود داشته است.» اگرچه این قانون از دهه ۶۰ وجود داشته است، اما تعداد دانشجویان ستاره‌دار در دولت‌های نهم و دهم آن‌قدر زیاد شد که موضوع به صدر مناقشات سیاسی پا گذاشت و در ادوار انتخاباتی بعدی به وعده‌ای مهم در بین وعده‌های انتخاباتی اصلاح‌طلبان تبدیل شد. حالا بعد از گذشت پنج سال از روی کار آمدن حسن روحانی به نظر می‌رسد که اراده‌ای برای حل موضوع پیدا شده است.

این لایحه به دانشجویان تحصیلات تکمیلی امسال می‌رسد؟

لعیا جنیدی، معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری ابراز امیدواری کرده که با تصویب این لایحه در مجلس، حق بنیادین آموزش که از جمله حقوق مقرر در فصل سوم قانون اساسی برای مردم است، به‌طور کامل تثبیت شود. معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور نیز روز گذشته از قول وزیر علوم برای حل مشکلات دانشجویان ستاره‌دار گفته است. این روزها با انتشار نتایج تحصیلات تکمیلی این موضوع هرچه بیشتر به دغدغه دانشجویان تبدیل شده است. در صفحات مجازی تعدادی از دانشجویان تصاویری از نتایج کنکورشان منتشر کرده‌اند که در آن علامتی تحت عنوان «نقص مستندات پرونده» مشاهده می‌شود. پرسش اینجاست که آیا این لایحه به دانشجویانی که امسال محروم از تحصیل هستند، خواهد رسید. این لایحه اگر بدون فوریت به مجلس برود، حداقل تا ۶ ماه آتی در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت. با این حال اگر دولت قید فوریت را برای این لایحه ذکر کند، می‌توان امید داشت که دانشجویان ورودی ۹۷ نیز مشمول این قانون شوند. اگرچه دولت درصدد است تا با اقداماتی ازاین‌دست به جامعه امید تزریق کند اما یک اقدام تبلیغاتی صرف و بدون بازده کوتاه‌مدت در این مرحله زمانی نمی‌تواند دولت را به اهداف موردنظرش برساند.

ظریفیان: با تصویب این لایحه فشار را از روی دانشگاه برداریم

غلامرضا ظریفیان، وزیر علوم دولت اصلاحات تصویب لایحه حق تحصیل همگان در دوره‌های آموزش عالی در هیئت‌وزیران را گامی مثبت دانسته و معتقد است که پدیده دانشجویان ستاره‌دار با روح قانون اساسی و فرهنگ دوستی و علم دوستی نظام در تعارض است. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «اعتماد» اظهار کرد: «پدیده موسوم به دانشجویان ستاره‌دار بسیار شوم بود که در دوره‌ای وضع شد و بعد از اجرایی شدن آن به‌صورت گسترده به مسئله سیاسی و اجتماعی تبدیل شد. این پدیده با روح قانون اساسی و نظام ما که مدعی فرهنگ و علم دوستی است، در تعارض اساسی بود. حاصل این شد که تعدادی از دانشجوهایی که تعهد اجتماعی و دغدغه مسائل سیاسی داشتند و فعالیت می‌کردند، باوجوداینکه رتبه‌های علمی بالایی داشتند، با تعبیر ستاره‌دار شدن از ورود به تحصیلات تکمیلی محروم شدند.» ظریفیان با اشاره به اینکه مسئله دانشجویان ستاره‌دار اثر بدی به لحاظ فرهنگی، اعتماد اجتماعی و شأن جامعه دانشگاهی دارد، گفت: «کسی از تخلف دانشجو حمایت نمی‌کند. دانشجو هم مثل هر انسانی ممکن است جرمی را مرتکب شود. در دانشگاه کمیته‌های انضباطی به این مسئله رسیدگی می‌کنند و در بیرون دانشگاه هم اگر خطایی کند باید رسیدگی شود. اگر به خاطر خطایی دانشجو را از حقوق اساسی‌اش محروم کنیم، درست نیست. تحصیل جزو حقوق اساسی و طبیعی انسانی است و ستاره‌دار کردن دانشجویان یک ظلم و کار غیرفرهنگی است.» او در خصوص آثار مثبت تصویب لایحه حق تحصیل همگان در دوره‌های آموزش عالی تأکید کرد: «دانشگاه در محیط دانشگاه باید بتواند به شکل آماتوری تحلیل‌های سیاسی پیدا کند. مسیرهای جامعه‌پذیری جوانان در کشور ما همین فعالیت‌های دانشجویی است. حساسیت نشان دادن نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی در دانشگاه اتفاق می‌افتد. ممکن است دانشجو به دلیل جوانی‌اش افراط کند اما اینکه دانشجو را به خاطر این خطا یا تصوری که از خطایش داریم، از تحصیل محروم کنیم، اشتباه است.»

وی افزود: «خیلی از کسانی که ستاره‌دار شدند حتی حکم کمیته‌های انضباطی نداشته و بر حسب سلیقه از تحصیل محروم شده‌اند. این مسئله زیبنده جامعه دانشگاهی، فرهنگی و نظام سیاسی ما نیست. هرچند این اقدام دولت تأخیر پیدا کرده است، اما بسیار ارزشمند است و به این مسئله کمک می‌کند که خطا و مجازات در این زمینه تناسب بیشتری پیدا کند. این کار بسیار خوب است و البته باید سیر قانونی‌اش را طی کند. امیدواریم که با این لایحه فشار از روی جامعه دانشگاهی برداشته شود.»