چشم‌هایمان را به واقعیات باز کنیم

متأسفانه در بستری از حوادث و پیشینۀ تاریخی – اجتماعی و نیز به خاطر میانگین پایینِ مطالعه در سطح عمومی، جامعۀ ما تبدیل به یک اجتماعِ احساسی و هیجانی شده است. چنین بستری، مانندِ خرمنِ آمادۀ شعله، نسبت به هر جرقه‌ای واکنش نشان می‌دهد و تا به خودمان بجنبیم، حجمِ زیادی از ما را سوزانده است! متأسفانه با اتفاقات و رویکردهایی که در سال‌های اخیر اتفاق افتاده و بی‌توجهی‌هایی که به هشدارهای نخبگان و دلسوزان وجود داشت، جامعه به شکلِ دردناکی دو پاره و دو بخشی شده است.

یک‌طرف این دو دسته، سعی می‌کند با اتکا به قوانین صلب و بنیادگرایی در زمینۀ هنجار و ارزش‌ها، بخشِ زیادی از تفاوتِ سلیقه‌ها و تفکرات را نادیده انگارد و آن‌ها را با هر ابزاری از مناصب حذف کند و گاهی حتی از آن‌ها می‌خواهد که «جمع کنند بروند!». در طرفِ مقابل نیز، دسته‌ای تندرو شکل گرفته که می‌خواهد هر نوع تفکرِ ارزش‌گرا را انکار کند و با هر نوع از مظاهرِ باور و اعتقاد به موضوعات خاص بستیزد!

در چنین زمانه‌ای، میانه‌روی و ایجاد پیوندِ میان تمام اتباع و شهروندان کشور، با هر سلیقه و تفکری، بهترین راه برای جلوگیری از فجایعی است که چنین فضای دوقطبی می‌تواند ایجاد کند. ازیک‌طرف دستۀ تندرو در زمینۀ بنیادگرایی را باید به‌تدریج آمادۀ پذیرش الزامات دولت ـ ملت در عصرِ مدرن کنیم و از آن‌ها مطالبه کنیم که تفاوت‌ها را بدون واکنش‌های تند بپذیرند و برای میلیون‌ها شهروندِ دارایِ تفکرِ متفاوت، مشکل و آسیب ایجاد نکنند، از آن‌طرف به گروهی که واکنش‌های رادیکال به ارزش‌ها نشان می‌دهد و آرمان‌ها و بهشتِ آینده خود را در نابودیِ تمامِ آن میلیون‌ها شهروندِ معتقد می‌بیند، توضیح دهیم و تبیین کنیم که راهِ آن‌ها نیز به چیزی جز فاجعه ختم نمی‌شود! چرا که مسیرِ ما به سمت مشارکتِ تمامِ مردم در سرنوشتشان، از به رسمیت شناختنِ تمام شهروندان و حقوقشان می‌گذرد نه از انکار و حذف مخالفان!

این روزها در مسیرِ سبزوار به مشهد، شاهدِ مراحلِ اولیۀ شکل‌گیریِ مناسکی هستیم مبنی بر پیاده‌روی به سمت حرم امام رضا (ع) در مسیری طولانی. در سال‌های بعد از دیکتاتوریِ صدام که شیعیان ایران و کشورهای دیگر، در کنار شیعیان عراق، پیاده‌رویِ چندمیلیونی نجف تا کربلا را تجربه کردند، آموخته‌های زیادی کسب کردند و هرسال شاهد آن هستیم که این مناسک، در خراسان رضوی با پیشرفتِ چشم‌گیر و استقبال گسترده‌تری روبرو می‌شود. از چشم نگارنده به‌عنوان یک ناظر، تعدادِ زائران حرم امام هشتم – که با وجود هوای نامساعدِ پر از ریزگردِ این روزها، در این مسیر پیاده‌روی می‌کردند – حجمی بسیار بالا را تشکیل می‌داد و می‌توان پیش‌بینی کرد با افزایش موکب‌های مسیر، تهیۀ زیرساخت‌ها (مانند آسفالت کامل مسیرِ پیاده‌روی) و نیز ترویجِ این فرهنگ در استان‌های مختلف در میان شیعیان و عاشقان اهل‌بیت (ع) در سال‌های آینده شاهد اجرای گسترده‌تر این مناسک مذهبی با حضور حجم چند میلیون‌نفری از زائران پیاده در مسیر مشهد باشیم.

این مناسک، علاوه بر بُعد فردی و ثوابِ دینی، تصویری از گسترۀ باورمندان در جامعه را به نمایش می‌گذارند. به نظر می‌رسد گسترۀ وسیعِ استقبال از این مناسک و حضور مردمی که وابسته به گروه، حزب، ارگان یا سازمانی نیستند و از سر اعتقادات خود چنین به‌سوی حرمِ امامان خویش می‌شتابند، برای آنان که به دنبال انکارِ بخشِ ارزش‌مدار جامعه هستند اتمام‌حجتی جدی است.

ما باید دنبال پذیرشِ «همه» باشیم نه اینکه در مسیرِ آنچه مردم‌سالاری یا دموکراسی می‌خوانیم، چنین درصدِ عظیمی از جامعه را نادیده بگیریم یا انکار کنیم. متأسفانه این روزها در فضای مجازی، شاهد هستیم که بعضی افراد، به خیالِ اینکه تمام مشکلاتشان با انکار و حذف حل می‌شود، سعی دارند بخشِ بزرگی از جامعه را که معتقد به مذهبشان هستند موردِ خشونتِ کلامی قرار دهند و حتی در درجاتِ بدتر، از فوتِ آن‌ها بر اثر تصادف یا هر حادثه‌ای ابراز خوشحالی می‌کنند!

ما این هم‌وطنان و شهروندان را دعوت می‌کنیم، اندکی از «اتاقِ پژواک» بعضی شبکه‌های مثلاً خبریِ آن طرفِ مرز یا حلقۀ دوستانِ هم‌فکرشان در فضای مجازی فاصله بگیرند و چشمانشان را روی این واقعیت‌های بزرگ باز کنند. توهین و تحقیرِ اعتقادات چنین قشرِ وسیع، تأثیرگذار و با ریشه‌ای، مشکلاتِ شما و ما را حل نمی‌کند! بلکه به جانِ هم افتادنِ ما صرفاً زمینه‌ای است برای سوءاستفادۀ دشمنان این کشور در داخل مرزها و خارج آن!

بیایید مسیری را به سمت حل مناقشه‌ها و دوقطبی‌ها بیابیم و همه با همراهی هم ملتی بسازیم که هرچند شهروندانی با سلیقه‌ها، باورها و اندیشه‌های متفاوت دارد اما توانِ تعامل، انتخاب‌گری و مطالبه دارد و همه در کنار هم به‌جای تلاش در جهتِ حذفِ یکدیگر، در مسیر توسعه و با ابزار انعطاف به سمت اصلاح و بهبود حرکت کنیم.